İRÂDE-İ CÜZ'İYYE: CENÂB-I HAKK'IN KULUNA VERDİĞİ MAHDUT BİR SALÂHİYET VE TERCİH HAKKIDIR. FAKAT EHEMMİYETİ PEK BÜYÜKTÜR. ZİRA İNSAN, İRÂDESİNİ HAYRA SARF EDERSE MEVLÂ HAYRI, ŞERRE SARF EDERSE ŞERRİ YARATIR. BU İTİBARLA İNSAN, CENNETİ DE, CEHENNEMİ DE BU İRÂDE İLE KAZANIR. EVET, HÂLIK (YARATICI) YALNIZ CENÂB-I HAKK'TIR. O DİLEMEZSE, O YARATMAZSA

 İRÂDE-İ CÜZ'İYYE: CENÂB-I HAKK'IN KULUNA VERDİĞİ MAHDUT BİR SALÂHİYET VE TERCİH HAKKIDIR. FAKAT EHEMMİYETİ PEK BÜYÜKTÜR. ZİRA İNSAN, İRÂDESİNİ HAYRA SARF EDERSE MEVLÂ HAYRI, ŞERRE SARF EDERSE ŞERRİ YARATIR. BU İTİBARLA İNSAN, CENNETİ DE, CEHENNEMİ DE BU İRÂDE İLE KAZANIR. EVET, HÂLIK (YARATICI) YALNIZ CENÂB-I HAKK'TIR. O DİLEMEZSE, O YARATMAZSA HİÇ BİR ŞEY OLMAZ. ŞU KADAR Kİ, KUL KÂSİB YANİ İSTEYİP ÇALIŞAN, MEVLÂ İSE HÂLİK YANİ YARATAN'DIR. İNSANA VERİLEN İRÂDE-İ CÜZ'İYYE OTOMOBİLİN DİREKSİYONU GİBİDİR . İNSAN DİREKSİYONU NE TARAFA ÇEVİRİRSE OTOMOBİL O TARAFA GİDER. BU SEBEPLE, İSYAN İÇİNDE OLAN BİR KİMSE, “BEN NE YAPAYIM ALLÂH BÖYLE DİLEMİŞ, BÖYLE YARATMIŞ” DEYİP MES'ULİYETİ ÜZERİNDEN ATIP SIYRILAMAZ. EVET, ALLÂH DİLEMİŞTİR AMA, KULUN İRÂDESİ VE ÇALIŞMASI BU YOLDA OLDUĞU İÇİN DİLEMİŞTİR. ZÂTEN KULDA, BÖYLE BİR İRÂDE-İ CÜZ'İYYE YÂNİ TERCİH HAKKI OLMASAYDI, CENÂB-I HAKK KULUNA İMTİHAN FIRSATI VERMEMİŞ, ONU HAYRA VEYA ŞERRE ZORLAMIŞ OLURDU. HALBUKİ CENÂB-I HAKK KULUNA ZORLA BİR GÜNAHI YAPTIRIP, SONRA DA CEZALANDIRMAKTAN MÜNEZZEHTİR. BÂZI KİMSELER, “EZELDE BÂZILARININ RÛHU SECDE ETMİŞ, BÂZILARININ ETMEMİŞ; İŞTE EZELDE RÛHU SECDE ETMEYENLER KÂFİR GİDER.” DERLER. ASLÂ BÖYLE BİR ŞEY YOKTUR. BU İDDİÂ İNSANIN İTİKADINI KÖKÜNDEN SARSAR. EZEL İTİRAZ YERİ DEĞİLDİR. ORADA İSTEYEREK VEYA İSTEMEYEREK HERKES SECDE ETTİ. CENÂB-I HAKK, RUHLARI İMTİHANA ÇEKEREK, “ELESTÜ BİRABBİKÜM (BEN SİZİN RABBİNİZ DEĞİL MİYİM?)” DİYE SORDUĞUNDA BÜTÜN RUHLAR İSTİSNÂSIZ OLARAK, “BELÂ (EVET RABBİMİZSİN YÂRABBİ)” DİYE AHİD VERDİLER. YİNE BÂZI YANLIŞ DÜŞÜNENLER DİYORLAR Kİ: “SEN NE YAPARSAN YAP, ALLÂH DİLEDİĞİNE HİDÂYETİ DİLEDİĞİNE DALÂLETİ HALKEDER.” BU DÜŞÜNCE DE ASLÂ DOĞRU DEĞİLDİR. BU HUSUSTAKİ ÂYET-İ KERÎMEYİ ÇOKLARI YANLIŞ TEFSİR VE İZAH EDİYOR. ÜSTÂZIM, HOCAM SÜLEYMAN HİLMİ TUNAHAN EFENDİ HAZRETLERİ BU HUSUSTAKİ ÂYET-İ KERÎMEYİ: “ALLÂH, HİDÂYETİ İSTEYİP, HİDÂYETİ DİLEYENLERE HİDÂYETİ; DALÂLETİ İSTEYİP, DALÂLETİ DİLEYENLERE DE DALÂLETİ HALKEDER” DİYE TEFSİR VE İZAH EDERLERDİ. AYRICA BU MEVZUU İZAH EDERKEN DERLERDİ Kİ: “EZELDE AHMED CENNETLİK, MEHMED CEHENNEMLİK DİYE ZÂT VE ŞAHIS ÜZERİNE BİR HÜKÜM YOKTUR. ANCAK ELBİSELER BİÇİLMİŞ; (İMAN ELBİSESİ, İTÂAT ELBİSESİ, NUR ELBİSESİ) ŞU ELBİSELERİ GİYENLER CENNETLİKTİR DENİLMİŞ; AYRICA KÜFÜR, İSYÂN, ZULMET ELBİSELERİ BİÇİLMİŞ, BUNLARI GİYENLER DE CEHENNEMLİKTİR DENİLMİŞTİR. KUL, İRÂDE-İ CÜZ'İYYESİYLE BU ELBİSELERİ SEÇMEKTE TAMÂMEN SERBEST BIRAKILMIŞTIR. BİNÂENALEYH, İNSAN İRÂDE-İ CÜZ'İYYESİYLE BUNLARDAN HANGİSİNİ SEÇER VE GİYERSE ORAYA GİDER.” KUL BÜTÜN FİİLLERİNDEN KENDİSİ MES'UL OLDUĞUNA GÖRE ARTIK KULA LÂZIM GELEN İSYAN ETMEK DEĞİL, MUKADDERÂTA BOYUN EĞMEK VE BAŞA GELENE RÂZI OLMAKTIR. BUNUNLA BERABER GÖRÜNÜR GÖRÜNMEZ BELÂLARDAN BİZİ KORUMASI VE ÖMRÜMÜZÜ SIHHAT VE ÂFİYET İÇİNDE GEÇİRMEMİZ İÇİN CENÂB-I HAKK'A YALVARMAK DA ÜZERİMİZE DÜŞEN MÜHİM BİR VAZİFEDİR. PEYGAMBER EFENDİMİZ BİR HADÎS-İ ŞERÎFLERİNDE, "SADAKA VERMEK BELAYI DEFEDER, ÖMRÜ UZATIR" BUYURMUŞLARDIR......merhum hasan arıkan. muhtasar ilmihal.