VASİYETLERE AIT BAZI ISTILAHLAR : . 1-: Vasiyet, lûgatde emir, bir işi birisine ismarlama demekdir. Cemi : vesayadır. Istilahda : «bir malı veya menfaati må badelmeyte ölümden sonraya izafetle bir şahsa, veya bir hayır cihetine teberrü yoliyle, yani meccanen temlik etmektir.

İzah : «Bådelmevt» kaydiyle hibe gibi filhal vaki olan teberrüler hariç kaldığı gibi, (teberrü yoliyle» kaydiyle de bir malı satmak veya kiraya vermek gibi muavezat hariç kalmışdır.

2-: Mûsa bih; kendisiyle vasiyet olunan, yani ölümden sonraya izafatle teberrüan temlik edilen mal veya menfaatdir.

3-: Musa leh; kendisine vasiyet olunan şahıs veya bir hayır cihetidir. 4- : Vasiyeti mürsele; mûsa bihin mikdarı malûm olup da sülûs, rubu gibi bir kesir ile mukayyet olmayan vasiyettir. Bir şahsa meselâ on bin kuruş vasiyet edilmesi gibi.

5-: Vasiyeti gayri mürsele; músa bihin mikdarı malum olmayıb sülüs, rubu, südüs gibi bir kesir ile mukayyet olan vasiyettir. Bir şahsa terikenin üçte birini vasiyet gibi.

6- : Vasiyyeti mutlaka; muayyen bir hâdise ile, bir vakit veya mekân ile takyid edilmeyen vasiyettir. «Malımın dörtte birini şu cihete vasiyet ettim» denilmesi gibi. .

7- : Vasiyyeti mukayyede; muayyen bir hadise ile veya bir yakit ile veya bir mekân ile taky.it edilen vasiyettir : «şu' yolculuğumda veya şu bel dede ölürsem terikemin sülüsü şu cihete vasiyet olsun» denilmesi gibi.

- 116 -

8 - : Vasiyyeti myallaka; bir şarta rabt edilmiş olan vasiyettir ki va siyyeti mukayyede kabilindendir. «şu hastalığımdan ölürsem şu malim ti lána vasiyet olsun» denilmesi gibi.

-: Músi; bir mal veya menfaati vefatından sonraya izaſetle bir şeh sa veya bir hayır ciheline teberrü yoliyle tahsis ve temlik eden kimsedir.

10 — : Isa; vasiyet mánasına geldiği gibi vasi nasb etmek mậnasına da gelir. Buna «avsiye de denir ki : «bir şeyin yapılmasını birine sipariş cit. mek, ismarlamak demektir.

11 -: Vasiy; bir kimsenin mallarında veya çocuklarının islerinde tai sarruf etmek üzere nasb edilen kimsedir. Kendisine «mûsa ileyh» denildiği gibi haiz olduğu siſata da «vesayet» denilir.

12 — : Vasiyyi muhatr; bir kimse tarafından refatını müteakip terike sinde veya sair işlerinde tasarruf etmek üzere tayin olunan vasidir. Buna evasiyyülmeyyit denildiği gibi várislerin hallerine nazaran. evasiyyüleb», evasiyyül'ahr veya «vasiyyi zevil'erham» da denilir.

13 — : Vasiyyi mansub; bir kimsenin her hangi bir hususu için hakim tarafından nasb ve tayin olunan vasidir. Buna : cvasiyyül kâdi» da denílir.

14 - : Nâzır; vasinin yapacağı tasarruflara nezarette bulunmak üzere músi veya hâkim tarafından tayin olunan zattır. Buna «müşrifs de denilir.

VASİYETLERİN RÜKNÜ, SEBEBI, KISIMLARI, HÜKMÜ :

15 - : Vasiyetin rüknü, músiden icap re muayyen olan mûsâ lehden sarahaten veya delâleten kabuldür.

Vasiyette icap, «Şu malımın sülüsünü fülân cihete vasiyet ettim, veya şu malımı şu kimseye vasiyet ettim, veya benden sonra terikemin sülüsü fülân şahsa verilsin» gibi bir tabirdir. Kabul de : «Yapılan vasiyeti kabul ettim» demekten veya müsinin vefatından sonra müså bihte kabulü gösterir bir ta. sarrufta bulunmaktan ibarettir.

Binaenaleyh bir kimse : malimin üçte birini fülân şahsa vasiyet ettim, deyip, o şahıs da o kimsenin vefatından sonra bu vasiyeti kabul etse vasiyet münakit olmuş olur. .

Fakat mûsâ leh, fakirler, hac, gaza, mescitlerin maslahatları gibi gayri muayyen bulunursa vasiyet, kabule muhtaç olmaksızın yalnız icap ile münakit olur.